4.2. Γλώσσα, ανάγνωση, ορθογραφία / γραφή
Η ορθογραφία μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Η ανάγνωση και η ορθογραφία είναι στενά συνδεδεμένες διαδικασίες και παρόλα αυτά, παρά τη σύνδεση αυτή, η διαδικασία της ορθογραφίας είναι πολύ πιο δύσκολη από την ανάγνωση. Η ορθογραφία απαιτεί από το παιδί να παράγει μια λέξη, ενώ η ανάγνωση απαιτεί από το παιδί να αναγνωρίσει μια λέξη. Η αναγνώριση είναι πολύ πιο εύκολη για τον εγκέφαλο από την παραγωγή. Ακολουθούν ορισμένοι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να εφαρμόσετε στρατηγικές ορθογραφίας βασισμένες στην έρευνα για τους/τις μαθητές/ριες σας με μαθησιακές διαφορές.
Δεν πρόκειται κάθε μαθητής/ρια σε μια τάξη να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο ορθογραφίας. Σύμφωνα με την έρευνα, οι μαθητές/ριες με μαθησιακές διαφορές επωφελούνται από τη διδασκαλία της ορθογραφίας που διδάσκεται με μια λογική σειρά που βγάζει νόημα για τον/ην μαθητή/ρια. Αυτό σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί ανάγνωσης θα πρέπει να σχηματίζουν μικρές, διδακτικές ομάδες με βάση τα επίπεδα στην ανάγνωση και την ορθογραφία, ώστε η στοχευμένη διδασκαλία να μπορεί να διδάσκεται κατά τη διάρκεια της ημέρας σε μαθητές/ριες που έχουν τα ίδια διδακτικά επίπεδα και ανάγκες. Κάθε ομάδα θα μαθαίνει και θα προχωράει μαζί.
Όταν ομαδοποιείτε τους/τις μαθητές/ριες ανάλογα με το διδακτικό επίπεδο, λάβετε υπόψη σας τα ακόλουθα σημεία:
- Σκεφτείτε το εύρος των διδακτικών επιπέδων στην τάξη και κατά πόσο μοιράζονται παρόμοιες ανάγκες.
- Λάβετε υπόψη το ημερήσιο πρόγραμμα και το προσωπικό που είναι διαθέσιμο για να βοηθήσει στην παροχή διδασκαλίας.
- Εξετάστε το μέγεθος και τον αριθμό των ομάδων μέσα στην τάξη. Οι μαθητές/ριες που έχουν πιο εντατικές ανάγκες μπορεί να χρειάζονται να βρίσκονται σε μικρότερη ομάδα και να λαμβάνουν περισσότερη ατομική προσοχή.
- Χρησιμοποιήστε πρόσφατα δεδομένα για να ομαδοποιήσετε τους/τις μαθητές/ριες ανά επίπεδο διδασκαλίας.
- Οι μαθητές/ριες με μαθησιακές διαφορές επωφελούνται από τη συστηματική εκμάθηση ανάγνωσης με φωνήματα, ξεκινώντας από την αρχή με τις αλφαβητικές αρχές στα αρχικά στάδια ανάπτυξης της ορθογραφίας, και προχωρώντας σε πιο σύνθετες αρχές καθώς προοδεύουν. Η συστηματική εκμάθηση ανάγνωσης με φωνήματα είναι μια μέθοδος διδασκαλίας των μαθητών/ριών πώς να συνδέουν τα γράμματα (γραφήματα) με τους ήχους (φωνήματα).
- Τα μαθήματα βασίζονται σε πληροφορίες που έχουν διδαχθεί προηγουμένως, από τις απλές προς τις σύνθετες, με σαφείς, συνοπτικούς στόχους για τους/τις μαθητές/ριες που καθοδηγούνται από τη συνεχή αξιολόγηση. Αυτή η στρατηγική ορθογραφίας βοηθά τον/ην μαθητή/ρια να μάθει τη διδασκαλία-στόχο, να εξασκηθεί πολύ στην έννοια της ορθογραφίας και στη συνέχεια να προχωρήσει στον επόμενο κανόνα, ενώ επανεξετάζει συνεχώς τους ήδη “αφομοιωμένους” κανόνες ορθογραφίας.
- Η συστηματική εκμάθηση ανάγνωσης με φωνήματα πρέπει να περιλαμβάνει:
- Τους ήχους των συμφώνων και τους σύντομους ήχους των φωνηέντων
- Τα διγράμματα και τις μείξεις
- Τα μακρά φωνήεντα και άλλα μοτίβα φωνήεντων
- Μοτίβα συλλαβών
- βασικές λέξεις, ρίζες, προθέματα και επιθήματα
Έρευνες της Διεθνούς Ένωσης Δυσλεξίας έχουν δείξει ότι οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες επωφελούνται από μια προσέγγιση δομημέου γραμματισμού. Ο δομημένος γραμματισμός συνίσταται στη δομημένη, συστηματική, σωρευτική και ρητή διδασκαλία όλων των συνιστωσών του γραμματισμού, συμπεριλαμβανομένης της ανάγνωσης, της γραφής, της ορθογραφίας και της κατανόησης. Η χρήση μιας προσέγγισης δομημένου γραμματισμού θα δώσει στους/τις μαθητές/ριες με μαθησιακές διαφορές πολύτιμες στρατηγικές ορθογραφίας που είναι απαραίτητες για να γίνουν ισχυροί/ες ορθογράφοι και αναγνώστες/ριες.