4.3. Μάθηση με βάση το παιχνίδι

Βιώνουμε μια ατελείωτη συζήτηση σχετικά με τις ανάγκες της νέας γενιάς και τις μεθόδους και τα μέσα που πρέπει να παρέχουν τα σχολεία για να ικανοποιήσουν αυτές τις ανάγκες. Μια μέθοδος που μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί στην τάξη είναι η μάθηση με βάση τα παιχνίδια (Game-based Learning GBL).

Τα αποτελέσματα της χρήσης αυτής της διδακτικής στρατηγικής έχουν αποδείξει ότι η ενσωμάτωση παιχνιδιών είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, επειδή μπορούν να διευκολύνουν και να ενθαρρύνουν την παρακίνηση των μαθητών/ριών (προφανώς, και χωρίς αμφιβολία, η διατήρηση των κινήτρων των μαθητών/ριών είναι ένα από τα κύρια προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευτικοί στην τάξη).

Αλλά τι είναι το GBL; Σύμφωνα με το EdTechReview, “η μάθηση με βάση το παιχνίδι έχει σχεδιαστεί για να εξισορροπήσει τo εκάστοτε  θέμα με τη δραστηριότητα του παιχνιδιού και την ικανότητα του παίκτη να συγκρατήσει και να εφαρμόσει το εν λόγω θέμα στον πραγματικό κόσμο”.

Συνοψίζοντας, το GBL είναι μια αποτελεσματική μέθοδος που κάνει τους/τις μαθητές/ριες να εργάζονται για την επίτευξη ενός στόχου, επιτρέποντάς τους να μάθουν μέσω του πειραματισμού, εξασκώντας συμπεριφορές και διαδικασίες σκέψης που μπορούν εύκολα να μεταφερθούν από ένα προσομοιωμένο περιβάλλον στην πραγματική ζωή.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το GBL είναι ουσιαστικά ένα παιχνίδι και τα παιχνίδια είναι ένας από τους πρώτους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι ασχολούνται με τη μάθηση- τα μωρά και τα παιδιά παίζουν παιχνίδια για να ανακαλύψουν τον κόσμο και να μάθουν.

Γιατί, λοιπόν, όταν φτάνουμε σε μια ορισμένη ηλικία, σταματάμε να παίζουμε; Γιατί βρίσκουμε τόσο λίγα παραδείγματα παιχνιδιών στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση; Και, γιατί οι περισσότεροι από εμάς σταματούν να παίζουν παιχνίδια όταν μεγαλώνουν και βρίσκουν δουλειά σε μια εταιρεία;

Βασικά, το GBL είναι μια στρατηγική που χρησιμοποιεί την ιδέα του παιχνιδιού για την επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών στόχων, είτε αυτοί ανήκουν στις γνώσεις, τις δεξιότητες ή τις νοοτροπίες.

To GBL συγχέεται συχνά με την παιχνιδοποίηση, έναν όρο που ακούγεται συχνά σε σχολικά περιβάλλοντα. Το EdTechReview ορίζει την παιχνιδοποίηση ως “την εφαρμογή στοιχείων παιχνιδιού και τεχνικών σχεδιασμού ψηφιακών παιχνιδιών σε προβλήματα που δεν είναι παιχνίδια, όπως οι επιχειρήσεις (που αναπτύσσονται στην εκπαιδευτική τεχνολογία) και οι προκλήσεις κοινωνικού αντίκτυπου”.

Τα λεγόμενα “στοιχεία παιχνιδιού” μπορεί να είναι πόντοι, επιτεύγματα, κονκάρδες και πίνακες κατάταξης. Βασικά, χρησιμοποιούνται ως εξωγενή εργαλεία παρακίνησης σε παραδοσιακές δραστηριότητες στην τάξη.

Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ GBL και παιχνιδοποίησης είναι μερικές φορές πολύ λεπτή– τα στοιχεία της παιχνιδοποίησης είναι συνήθως παρόντα σε μια δραστηριότητα GBL, όχι το αντίστροφο.

Το GBL περιλαμβάνει συνήθως ένα περιβάλλον που μοιάζει με παιχνίδι και εξάσκηση του μαθησιακού περιεχομένου μέσω δραστηριοτήτων όπως το θέατρο και το παιχνίδι ρόλων.

Στο GBL, η διαδικασία μάθησης είναι αποτέλεσμα του παιχνιδιού. Η παιχνιδοποίηση, αντίθετα, αφορά την εισαγωγή ορισμένων στοιχείων ενός παιχνιδιού σε παραδοσιακές δραστηριότητες.

Αν και τα κουίζ μπορούν να θεωρηθούν παράδειγμα παιχνιδοποίησης, εργαλεία όπως οι διαδικτυακές εφαρμογές για τη δημιουργία κουίζ, όπως το Kahoot ή το Quizizz, δεν θεωρούνται GBL. Είναι απλώς κουίζ, μια στοίβα ερωτήσεων, μια ιστορία ή ένα περιβάλλον χωρίς χαρακτήρες ή κανόνες.

Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το GBL, μπορούν να εξεταστούν οι διάφοροι τύποι του, μαζί με τη συνεκτίμηση των εξής: ο τόπος όπου λαμβάνει χώρα το παιχνίδι και το περιβάλλον στο οποίο παίζουν οι μαθητές/ριες.

Οι τρεις τύποι GBL είναι οι εξής:

4.1.1.  Επιτραπέζια παιχνίδια

Η Monopoly μπορεί να θεωρηθεί εκπαιδευτικό παιχνίδι. Διαθέτει όλα τα απαραίτητα στοιχεία: μια ιστορία, χαρακτήρες, πόντους, ανταγωνισμό και πολλές άλλες πτυχές. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα παιχνιδιών για σχολεία,που μοιάζουν με τη Monopoly με τροποποιημένους κανόνες για διάφορα μαθήματα, όπως η Monopoly της Ιστορίας ή η Monopoly των Μαθηματικών.

4.1.2.  Παιχνίδια πραγματικής ζωής

Το περιβάλλον εδώ είναι ο πραγματικός κόσμος. Αυτό είναι ίσως το πιο παρακινητικό, αλλά και το πιο αγχωτικό είδος παιχνιδιού. Σε αυτό το είδος, οι μαθητές/ριες πρέπει να κινούνται, να ενεργούν, να χρησιμοποιούν το σώμα και το μυαλό τους προκειμένου να παίξουν. Αυτός είναι ο πιο καθηλωτικός τύπος και προκαλεί τους/τις μαθητές/ριες σχεδόν σε κάθε πτυχή της μάθησής τους.

4.1.3.  Ψηφιακά παιχνίδια

Το περιβάλλον εδώ είναι διαδικτυακό. Τα ψηφιακά παιχνίδια μπορούν να συγκριθούν με τα επιτραπέζια παιχνίδια. Στην πραγματικότητα, πολλά ψηφιακά προγράμματα για το GBL χρησιμοποιούν διαδικτυακούς πίνακες που ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να επεξεργαστεί ή να προσθέσει εκπαιδευτικό περιεχόμενο ανάλογα με το θέμα που θα παιχτεί. Επίσης, σε αυτό το είδος παιχνιδιού, οι μαθητές/ριες μπορούν να συμμετέχουν στην κατασκευή του παιχνιδιού, ειδικά αν ο/η εκπαιδευτικός δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί τα διαδικτυακά εργαλεία χωρίς τη βοήθειά τους. Οι μαθητές έχουν έναν χαρακτήρα (αλλά όχι απαραίτητα έναν λογαριασμό) που κινείται μέσα στο παιχνίδι, όπου αντιμετωπίζουν προκλήσεις που τοποθετούνται κατά μήκος της διαδρομής του παιχνιδιού. Ένα ψηφιακό παιχνίδι δεν περιλαμβάνει δεξιότητες που συνδέονται με τη χρήση του σώματος και του πραγματικού χώρου, αλλά μπορεί να εκπαιδεύσει τους μαθητές να συνεργάζονται με έναν διαφορετικό και εικονικό τρόπο.